合唱經典:前言;若斯坎的《“唱吧,歌喉”彌撒》(Missa Pange lingua,1515)

來源: Chang_Le 2018-03-30 07:02:14 [] [博客] [舊帖] [給我悄悄話] 本文已被閱讀: 次 (12180 bytes)

前言

在西方音樂史上,合唱作品,即主要以合唱為表演形式的作品,源遠流長,種類繁多。經過千百年的實踐,逐漸積累出一些公認的經典,至今仍時常在音樂會上演出,是人類音樂文化寶庫中的珍品。

這個係列想欣賞西方音樂中一些比較公認的經典合唱作品,體裁包括彌撒(Missa),清唱劇(Oratorio),安魂曲(Requiem),大合唱(Cantata)等,曆史時期涵蓋文藝複興,巴洛克,古典主義,浪漫主義,二十世紀等。不求多,但求精,初步計劃欣賞二十餘部著名的合唱作品,大體按照作曲家和作品年代的順序。

需要說明的是,一些交響曲和歌劇中也有合唱,其中有的也是非常著名的經典,例如貝多芬的《第九交響曲》第四樂章,威爾第的歌劇《遊吟詩人》中的“鐵砧合唱”等,但這些應該分別包括在交響曲和歌劇的係列中,這個“合唱經典”係列就不涉及這些作品了。

 

若斯坎的《“唱吧,歌喉”彌撒》(Missa Pange lingua,1515)

若斯坎的全名是若斯坎·德·普雷 (Josquin des Prez,c. 1450 – 1521)。他出生在法國,曾先後在法國,意大利的大教堂及宮廷任職,是當時傑出的大作曲家。

如果說歐洲文藝複興時期最著名的美術家是達 芬奇,米開朗基羅和拉斐爾,那麽最著名的作曲家應該是若斯坎和帕萊斯特裏那(下次要談到)。

若斯坎的作品大都是宗教音樂,包括彌撒,經文歌等。他有18首彌撒保留至今 ,其中最著名的當屬《“唱吧,歌喉”彌撒》。

彌撒本是基督教,特別是天主教的教堂裏進行的一種大規模的宗教儀式,其間詠唱的一組歌曲成為一種音樂體裁,也叫彌撒,中文也譯作“彌撒曲”。音樂上的彌撒或“彌撒曲”通常有比較固定的段落,它們是:“慈悲經”(Kyrie),“榮耀經”(Gloria),“信經”(Credo),“聖哉經”(Sanctus),和“羔羊經”(Agnus dei)。一些特殊場合的彌撒還有降福經(Benedictus),“光榮頌”(Haliluya)等。傳統彌撒有相對固定的拉丁文歌詞(直到二十世紀,羅馬教廷才認可以其它語言演唱彌撒)。

若斯坎的這部彌撒為什麽叫這個名字?原來“唱吧,歌喉”(Pange Lingua)是一首中世紀天主教的聖詠(hymn,中文又譯作“素歌”),內容是歌唱救世主的。若斯坎的這部彌撒采用了這首聖詠的一些旋律,因此被稱為《“唱吧,歌喉”彌撒》。

像多數普通的彌撒一樣,這部彌撒也包括“慈悲經”等五個段落。在這些段落中,時而可以聽到“唱吧,歌喉”聖詠的旋律片段,而歌詞還是彌撒相對固定的歌詞。

這是一部四個聲部的彌撒,在若斯坎那個年代,是由兩個男童聲部加上成人的男高音和男低音聲部組成的。如今演唱這樣的四部彌撒,往往由女聲取代原男童的聲部。這部名作至少告訴我們,在那個年代,歐洲已經有了如此羽翼豐滿的四部合唱。各聲部形成的織體(texture)是以模仿性對位(imitation counterpoint)為主,偶爾也有各聲部節奏基本相同的類似“主音音樂”(homophony)的織體。這也是文藝複興時期多聲部音樂的主要特征之一。還有,那個年代的合唱很多是無伴奏的,這首彌撒也是如此。

關於這部作品的更多信息, 英文見維基百科:

https://en.wikipedia.org/wiki/Missa_Pange_lingua#Influence

中文見豆瓣網:

https://www.douban.com/note/274520524/

 

下麵是這部彌撒中的“榮耀經”(Gloria),歌詞就是通常彌撒中這段用的拉丁文歌詞,中譯文見本文最後的附錄。

Palestrina Ensemble Berlin: Josquin Desprez

https://www.youtube.com/watch?v=jHWDYcCd4ao&ab_channel=MartinKondziella

 

下麵是若斯坎《“唱吧,歌喉”彌撒》的完整音像,由英國塔利斯學者合唱團(Tallis Scholars)演唱,年代不詳。拉丁文歌詞及其中譯文見本文最後的附錄,五個段落連續演唱:

Kyrie

Gloria 2:57

Credo  7:17

Sanctus & Benedictus 14:00

Agnus Dei  22:19

Josquin: Missa Pange lingua (Tallis Scholars)

https://www.youtube.com/watch?v=vlB1HR4BgUg&ab_channel=EdwardMurray

 

。。。。。。。。。。。。。。。。。。。。。。。。。。。。。。。。。。。。。

 

附錄:

(ZT)傳統彌撒拉丁文與中譯文歌詞對照:

www.tpf.org.tw/upload/editor/file/2.pdf

 

Kyrie 垂憐經

Kyrie, eleison, 上主,求禰垂憐;

Christe, eleison, 基督,求禰垂憐;

Kyrie, eleison. 上主,求禰垂憐。

 

Gloria 光榮頌

Gloria in excelsis Deo. 天主在天受光榮,

Et in terra pax hominibus bonae voluntatis. 主愛的人在世上享平安。

Laudamus te. Benedicimus te. 我們讚美禰,稱頌禰,

Adoramus te. Glorificamus te. 朝拜禰,顯揚禰,

Gratias agimus tibi, 感謝禰,

propter magnam gloriam tuam. 為了禰無上的光榮。

Domine, Deus, Rex caelestis, 主、天主、天上的君王、

Deus Pater omnipotens. 全能的天主聖父。

Domine, Fili unigenite, Jesu Christe. 上帝的獨生子,耶穌基督。

Domine, Deus, Agnus Dei, Filius Patris. 主、天主的羔羊,聖父之子。

Qui tollis peccata mundi, miserere nobis. 除免世罪者,求禰憐憫我們;

Qui tollis peccata mundi, suscipe deprecationem nostrum. 除免世罪者,求禰俯聽我們的祈禱;

Qui sedes ad dexteram Patris, miserere nobis. 坐在聖父之右者,求禰憐憫我們。

Quoniam tu solus Sanctus. 因為禰是唯一的聖者,

Tu solus Dominus. 禰是唯一的主,

To solus Altissimus. 唯有禰是至高無上。

Jesu Christe, cum Sancto Spiritu: 耶穌基督,禰與聖靈,

in gloria Dei Patris. Amen. 同享天主聖父的光榮。阿門。

 

Credo 信經

Credo in unum Deum, 我信唯一的天主,

Patrem omnipotentem, factorem caeli et terrae, 全能的聖父,天地萬物無論有形無形,

visibilium omnium et invisibilium. 都是由祂所創造的。

Et in unum Dominum, Jesum Christum, 我信唯一的主、耶穌基督,

Filium Dei unigenitum. 天主的獨生子。

Et ex Patre natum, ante omnia saecula. 祂在萬世之前,由聖父所生。

Deum de Deo, lumen de lumine, 祂是出自天主的天主,出自光明的光明,

Deum verum de Deo vero. 出自真天主的真天主。

Genitum, non factum, 祂由聖父所生,而非聖父所造,

consubstantialem Patri: 與聖父同性同體,

per quem omnia facta sunt. 萬物藉著祂而造成的。

Qui propter nos homines, 祂為了我們人類,

et propter nostram salutem, descendit de caelis. 為了我們的救贖,從天而降。

Et incarnatus est de Spiritu Sancto, 祂因聖靈感孕,

ex Maria Virgine: et homo factus est. 從童貞瑪利亞所生,而成為人。

Crucifixus etiam pro nobis: 祂在般雀比拉多執政時,

sub Pontio Pilato: passus, et sepultus est. 為我們被釘在十字架上,受難而被埋葬。

Et resurrexit tertia die, secundum Scripturas. 祂正如聖經中所載,第三日復活了。

Et ascendit in caelum: sedet ad desteram Patris. 祂升了天,坐在聖父的右邊,

Et iterum venturus est cum gloria, 祂還要光榮地再來,

judicare vivos et mortuos: cujus regni non erit finis. 審判生者死者,祂的國度萬世無疆。

Et in Spiritum Sanctum, Dominum et vivificantem: 我信聖靈,祂是主及賦予生命者,

qui ex Patre Filioque procedit. 由聖父、聖子所共發,

Qui cum Patre, et Filio, simul adoratur, et conglorificatur: 祂和聖父、聖子,同受敬拜,同享光榮,

qui locutus est per Prophetas. 並曾藉眾先知發言。

Et unam, sanctam, catholicam, et apostolicam Ecclesiam. 我信唯一、至聖、至公、從使徒傳下的教會。

Confiteor unum baptisma, in remissionem peccatorum. 我承認赦罪的聖洗,隻有一個。

Et exspecto resurrectionem mortuorum. 我期待死人的復活,

Et vitam venturi saeculi. Amen. 以及來世的生命。阿們。

 

Sanctus 歡呼歌

Sanctus, Sanctus, Sanctus Dominus, 聖哉!聖哉!聖哉!

Deus Sabaoth. 上主,萬軍的天主,

Pleni sunt caeli et terra gloria tua. 禰的光榮充滿天地。

Hosanna, in excelsis. 歡呼之聲,響徹雲霄。

Benedictus qui venit, in nomine Domini. 奉主名而來的,當受讚美,

Hosanna, in excelsis. 歡呼之聲,響徹雲霄。

 

Agnus Dei 羔羊讚

Agnus Dei, qui tollis peccata mundi: miserere nobis. 除免世罪的天主羔羊,求禰垂憐我們;

Agnus Dei, qui tollis peccata mundi: miserere nobis. 除免世罪的天主羔羊,求禰垂憐我們;

Agnus Dei, qui tollis peccata mundi: dona nobis pacem. 除免世罪的天主羔羊,求禰賜給我們平安。

 
 



更多我的博客文章>>>
請您先登陸,再發跟帖!